ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΟΥΝΤΟΥΛΗΣ Δεκαπέντε χρόνια χωρίς την παρουσία του
25/01/2022
« Κλίνον Κύριε το ους σου και επάκουσόν μου, ότι πτωχός και πένης ειμί εγώ … Ότι συ Κύριε, χρηστός και επιεικής και πολυέλεος πάσι τοις επικαλουμένοις σε . Ενώτισαι Κύριε την προσευχήν μου και πρόσχες τη φωνή της δεήσεώς μου…» . (ΚΑΘΙΣΜΑ ΔΩΔΕΚΑΤΟΝ Ψαλμ. Π Ε ΄).
Με αυτά τα λόγια του ψαλτηρίου , έφυγε από κοντά μας στις 24 Ιανουαρίου του 2007, και μετέβη εις την άνω καλιάν των αγγέλων, ένας διακεκριμένος άνθρωπος της επιστήμης και της εκκλησίας ,ο ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής σχολής Θεσσαλονίκης ,και δάσκαλος αρκετών γενεών Θεολόγων ο Ιωάννης Φουντούλης.
Αϊβαλιώτης την καταγωγή, γεννημένος στη αγαπημένη του Λέσβο, σπούδασε στην Αθήνα Θεολογία και κατόπιν στην Ευρώπη Φιλοσοφία, Αγιολογία, Ομιλητική και Λειτουργική. Υπήρξε μαθητής και επιστημονικός συνεργάτης μεγάλων δασκάλων του Γ. Σωτηρίου, του Π.Τρεμπέλα και του Ε.Θεοδώρου, τον οποίον και διεδέχθη στην έδρα της Λειτουργικής και Ομιλητικής στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, την πόλη που αγάπησε σαν δεύτερη πατρίδα του και έζησε τα τελευταία 50 χρόνια της ζωής του, προσφέροντας πολλά στην πνευματική και λειτουργική παράδοσή της.
Τέκνο πνευματικό , του σοφού γέροντος Γαβριήλ του Διονυσιάτου, φιλαγιορείτης και άκρα φιλακόλουθος , σπούδασε την τάξη και διδάχθηκε τη λατρεία ,παρά τους πόδας των ευλαβεστάτων και αγίων ιερομονάχων Ιερωνύμου και Φωτίου των αγιορειτών, οικονόμων του ιερού μετοχίου της Μονής Σίμωνος Πέτρα στην Αττική, εραστής της αγιορειτικής τάξεως και ζωής συχνά απολάμβανε τους εύχημους καρπούς της κοντά σε αγιασμένες μορφές ως ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης,ο π.Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης,ο Γέρων Αιμιλιανός ο Σιμωνοπετρίτης και πολλών άλλων αγιασμένων μορφών.
Έκτοτε δεν έχανε ευκαιρία, στα ιερά μετόχια των αγιορειτικών μονών της Θεσσαλονίκης, να αναβαπτίζεται και να ξαναζεί τις μακάριες εκείνες στιγμές της θεολογικής του νεότητος .Είχε την ευλογία να γνωρίσει σοφούς και αγίους ανθρώπους και η αναστροφή μαζί τους απετέλεσε, για τον σοφό δάσκαλο, αφορμή γόνιμης μαθητείας, γι’αυτό και πάντοτε έλεγε στους νεώτερους το «δίδου σοφόν αφορμήν και σοφότερος έση».
Αυτή η εμπειρία και σοφία που απέκτησε, τον κατέστησαν ως τον μεγαλύτερο σύγχρονο έλληνα λειτουργιολόγο, ο οποίος με σεμνότητα και πολύ ταπείνωση διακόνησε την εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, της Ελλάδος, της Κύπρου,της Αλεξανδρείας ,των Ιεροσολύμων αλλά και της Σερβίας ακόμη, της οποίας το πανεπιστήμιο τον αναγόρευσε επίτιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου.
Διετέλεσε μέλος συνοδικών επιτροπών λατρείας, ψυχή όλων των λειτουργικών συνεδρίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, όργωσε σχεδόν όλες τις Μητροπόλεις της Ελλάδος, μιλώντας για τη λατρεία της εκκλησίας μας, εκλέχτηκε δύο φορές Κοσμήτορας της Θεολογικής σχολής ΑΠΘ, πρώτος Πρόεδρος του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας και Διευθυντής του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών στη Θεσσαλονίκη , στην αγαπημένη του Ιερά Μονή των Βλατάδων, όπου θα τον έβρισκες πάντα πίσω από τον πεσσό του δεξιού χορού να ισοκρατεί ή να κανοναρχεί αγαλλόμενος και με υγρούς τους οφθαλμούς.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ Βαρθολομαίος θα τον αποκαλέσει ως τον «διαπρεπέστερο των συγχρόνων ορθοδόξων λειτουργιολόγων και βαθύ γνώστη αλλά και βιωματικό μύστη της λειτουργικής ζωής και παραδόσεως» και ως «πολυγραφότατον και ισάξιον λειτουργιολόγον μετά τον άγιον Συμεών της Θεσσαλονικης», ο δε Πατριάρχης Σερβίας Παύλος, σε προσωπική του επιστολή έγραφε πως τον θεωρούσε διδάσκαλό του, όπως και πολλοί άλλοι προκαθήμενοι που υπήρξαν μαθητές του, ο δε Αθηνών Χριστόδουλος τον θεωρούσε ως «ιδρυτήν σχολής λειτουργικής και ευταξίας της λατρείας, που μόρφωσε γενιές κληρικών και λαϊκών θεολόγων οι οποίοι κρατούν ανά χείρας τους καρπούς των εργωδών ερευνητικών του κόπων και διακονούν το άγιο θυσιαστήριον», η δε εκκλησία της Λέσβου τον θεωρεί μέλος της ιστορίας της μετά τον Ιάκωβο τον από Δυραχίου, τον Ιάκωβο Κλεόμβροτο του εκ Κυδωνιών, του Φωτίου Κόντογλου, του Ηλία Βενέζη και άλλων άξιων τέκνων της Ανατολής. Ο Γέρων της Τατάρνας Δοσίθεος είπε πως ο Ιωάννης Φουντούλης υπήρξε ο τελευταίος κύκλος των Κολυβάδων Πατέρων, «αν θεωρήσουμε ότι οι Κολυβάδες ήταν μια πέτρα που έπεσε στη θάλασσα της εκκλησίας τάραξε τα ύδατα και προκάλεσε κάποιους κύκλους, ο Φουντούλης υπήρξε ο τελευταίος κυματισμός», γιατί αγάπησε τη λατρεία και την υπερασπίστηκε με το ίδιο πάθος. Εραστής της Ανατολής και των Κυδωνιών,τον διέκρινε πάντα η Μικρασιατική αρχοντιά και η αγάπη για τους αγίους της Λέσβου. Σύντροφος της ζωής του η Παναγία των Κυδωνιών, που η εικόνα της ήταν το μόνο που κατάφεραν να σώσουν οι γονείς του από την καταστροφή και κατέφευγε συχνά σ΄αυτή.
Αγωνίστηκε όπως και οι Δάσκαλοί του και γεροντάδες του ώστε στην εκκλησία μας: «ο τύπος να ξαναβρεί την ουσία. Το πνεύμα να ανακαινίσει το γράμμα. Η λατρεία να ξαναγίνει ζώσα και λογική, τροφοδοτώντας την με επίγνωση ευσέβεια του λαού του Θεού, προσφέροντάς του το μάννα και το ύδωρ το εκ πέτρας στην έρημο του κόσμου, ανακαινίζοντάς τον εν Χριστώ και προάγοντας ουσιαστικά το έργο της σωτηρίας του».
Έγραψε πάνω από 350 βιβλία, μελέτες, άρθρα, κριτικές, προλόγους, που αποτελούν μια σοβαρή και πλούσια κληρονομιά για τους εραστές της ορθόδοξης λατρείας. Το τελευταίο διάστημα της ζωής του, το πέρασε στη σκληρή δοκιμασία του πόνου, έχοντας δίπλα του μόνιμη παρηγοριά, το κομποσχοινάκι του, τα μηναία, την παρακλητική, το τριώδιο και το ψαλτήρι ,που συχνά απήγγειλε τα γλυκύτερα υπέρ μέλι λόγια του, «ουκ έστιν όμοιός σοι εν Θεοίς Κύριε ουκ έστι κατά τα έργα σου…»,έτσι παρέδωσε την ψυχή του εις την αγκάλην του δικαίου Κριτού ,του παλαιού των ημερών του τρισαγίου, ο οποίος αναστάς εκ των νεκρών, απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο.
Ήταν 24 Ιανουαρίου του 2007,το απόγευμα. Απήγγειλε το ψαλτήριο από στήθους μέσα σε φρικτούς πόνους στα κόκκαλα. Όταν ξεχνούσε κάποιο στίχο έλεγε στη νοσηλεύτρια που τον υπηρετούσε να του πει τη συνέχεια. Δεν ήθελε να παραλείψει στίχο!
Ήταν η τελευταία ανάγνωση του ψαλτηρίου προτού να φτερουγίσει η ψυχή του.
« Κλίνον Κύριε το ους Σου και επάκουσόν μου, ότι πτωχός και πένης ειμί εγώ … Ότι Συ Κύριε, χρηστός και επιεικής και πολυέλεος πάσι τοις επικαλουμένοις σε . Ενώτισαι Κύριε την προσευχήν μου και πρόσχες τη φωνή της δεήσεώς μου…» .
Η τελευταία νύχτα ήταν οδυνηρή για όλους μας. Χάναμε όχι απλά τον καθηγητή και δάσκαλό μας, αλλά τον αληθινό πατέρα και γέροντά μας! Έτσι τον αισθανόμασταν όσοι μαθητεύσαμε δίπλα του.
Στις 25 Ιανουαρίου ,μνήμη του αγαπημένου του αγίου Γρηγορίου, του Θεολόγου, το σκήνωμά του σεβαστού δασκάλου, ετέθη στο ναό της του Θεού Σοφίας της Θεσσαλονίκης, όπου μετείχε της τελευταίας λατρευτικής συνάξεως , κατέχοντας όμως τώρα τη θέση του στο άγιο δισκάριο, με τις μερίδες των «επ’ ελπίδι ζωής αιωνίου κεκοιμημένων δούλων του Θεού» . «Μνήσθητι Κύριε και του δούλου σου Ιωάννου»
Δεκαπέντε χρόνια μετά, η απουσία του ακόμα είναι αισθητή στη σχολή, όμως η παρουσία του πάντα ζώσα, γιατί δεν μπορείς να διδάξεις Λειτουργική ή Ομιλητική και να μην αναφέρεις το όνομά του.
Ιωάννου του αειμνήστου και πεφιλημένου διδασκάλου ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ!
Τρύφων Τσομπάνης
Αναπληρωτής Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ